Czwartek, 21.08.2025
15:00 | Akuzmatyczny spacer dźwiękowy [soundwalk] po Cmentarzu Żydowskim w Grodzisku Mazowieckim ze szczególnym zwróceniem uwagi na reaktywne struktury naturalne i architektoniczne budujące audialną tkankę cmentarza | Aleksandra Chciuk | Cmentarz Żydowski w Grodzisku Mazowieckim
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025
17:00 | „Od utopii do traumy. Kibuce przed i po 7 października”| Konstanty Gebert, dr Mikołaj Mirowski | Rozmowa | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Konstanty Gebert i dr Mikołaj Mirowski rozmawiają o historii izraelskich kibuców oraz o wydarzeniach z 7 października 2023 roku.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
Zadanie publiczne współfinansowane z budżetu gminy Grodzisk Mazowiecki.
Wartość dofinansowania 21 000 zł.
18:00 | Królowa piękna z Jerozolimy. Spotkanie autorskie z Sarit Yishai-Levi | Sarit Yishai-Levi [IL], Magdalena Sommer | Literatura | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Zapraszamy na spotkanie z izraelską pisarką, autorką kultowej książki Królowa piękna z Jerozolimy, Sarit Yishai-Levi. Rozmowę prowadzić będzie dr Martyna Steckiewicz, a tłumaczyć z języka hebrajskiego – Magdalena Sommer.
Międzynarodowy bestseller.
Olśniewająca saga rodzinna o matkach i córkach, sekretach skrywanych przez lata oraz klątwie ciążącej na czterech pokoleniach kobiet z rodu Ermozów.
Luna o zielonych oczach jest najpiękniejszą kobietą w całej Jerozolimie. Jej córka Gabriela nie odziedziczyła po niej słynnej urody i wdzięku. Kobiety nie rozumieją się i nie potrafią znaleźć wspólnego języka, ale gdy dochodzi do tragedii, Gabriela odkrywa, że matka ma do zaoferowania znacznie więcej niż starannie pomalowane usta.
Aby zrozumieć tę trudną relację, dziewczyna odkrywa różne wątki historii swojej rodziny: od prababki Mercady, znanej uzdrowicielki, kobiety surowej, zimnej i bezwzględnej, przez zgorzkniałą babcię Rosę, która sprzątała domy Anglików i nigdy nie zaznała szczęścia, po kochającą zabawę, promienną Lunę. Gabriela musi zmierzyć się z przeszłością o wiele bardziej złożoną, niż mogła przypuszczać i teraźniejszością, która bywa okrutna.
Pełna rozmachu opowieść o niezwykłych kobietach, które w czasach dramatycznych zmian wytyczają własne szlaki. Okrzyknięty sefardyjską wersją „Opowieści o miłości i mroku” porywający portret żydowskiej rodziny spleciony z burzliwymi losami Jerozolimy od panowania osmańskiego po pierwsze lata młodego Państwa Izrael.
Spotkanie poprowadzi dr Martyna Steckiewicz. Tłumaczenie na język polski: Magdalena Sommer.
Zadanie: Spotkania literackie na VI Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
Wydarzenie wsparte przez Ambasadę Izraela w Polsce.
Partnerem wydarzenia jest Taube Center – For Jewish Life And Learning Foundation.
18:00 | Pamięć wody | Bartłomiej Talaga | Performance dźwiękowy | Namiot Sztuki FKŻ, Park Skarbków
Pamięć wody to dźwiękowe wydarzenie przygotowane specjalnie na Festiwal Kultury Żydowskiej. Improwizowana kompozycja czerpie swój przebieg inspirując się rzeką. Mrowna płynąca przez środek miasta oddalona jest o 300 metrów od miejsca, gdzie niegdyś stała drewniana synagoga, która pamięta o wszystkich utraconych mieszkańcach Grodziska. Szukając wspólnych kulturowych korzeni, autor chciałby przypomnieć swoim występem niesamowicie ważną opowieść z Księgi Ezechiela – o uzdrawiającej fali wody wypływające spod progu świątyni.
Bartłomiej Talaga – Artysta audiowizualny. Występuje na żywo i tworzy w przestrzeni muzyki intuicyjnej, swobodnie improwizowanej i muzyki konkretnej. Instrumentarium z domeny muzyki elektronicznej wzbogaca akustycznymi pejzażami instrumentów o bogatym rezonansie. Interesuje go relaksacyjno-medytacyjna rola dźwięku, który jak żadne inne medium pozwala zajrzeć do wewnętrznej studni.
Absolwent i wykładowca Szkoły Filmowej w Łodzi. W nauczaniu dzieli się własnym doświadczeniem – stawia na celowość i zasadność czynionych gestów, które mają prowadzić do osobistej i autentycznej wypowiedzi. Współtwórca magazynu TON (ton-mag.pl). Projektant książek fotograficznych i artbooków. Prowadzi pracownię Warsztat AV, gdzie rozwija w środowisku akademickim koncepcję współzależności dźwięku i obrazu.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
19:15 | Koncert Rembetiko trio: Rosa i Stella: Dwa wielkie sefardyjskie kobiece głosy rembetiko z Salonik [GR] | Muzyka | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Koncert specjalnie na zamówienie FKŻ w Grodzisku Mazowieckim!
Rembetiko Trio prezentuje: „Rosa i Stella: dwa wielkie sefardyjskie kobiece głosy rembetiko z Salonik”.
W ramach Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim odbędzie się specjalny muzyczny hołd dwóm ikonicznym głosom rebetiko i greckiej muzyki ludowej: Rosie Eskenazi i Stelli Haskil. Dwie sefardyjskie kobiety urodzone w Salonikach, które swoim talentem i osobowością odcisnęły niezatarte piętno na muzyce miejskiej XX wieku.
Koncert „Pieśni Rosy i Stelli” przywołuje utwory nagrane od lat 30. XX wieku aż po okres powojenny rebetiko, za sprawą zespołu, który łączy głęboką znajomość repertuaru ze współczesną wrażliwością artystyczną.
Wykonawcy: Lita Kolia – wokal, Thanos Stavridis – akordeon, badania muzykologiczne, Marios Makris – gitara akustyczna
Kilka krótkich biografii:
🔹 Rosa Eskenazi (1890/95 – 1980)
Uważana jest za królową rebetiko i pieśni smyrnaickich. Urodzona w sefardyjskiej rodzinie w Salonikach, podbiła scenę swoim wyjątkowym głosem i niezrównanym stylem. W trakcie swojej kariery śpiewała po grecku, turecku, ormiańsku i żydowsku, wyrażając głęboko wielokulturową tożsamość swoich czasów. Jej dyskografia obejmuje setki nagrań i współpracę z najważniejszymi muzykami rebetiko.
🔹 Stella Haskil (1918 – 1954)
Urodzona również w Salonikach w sefardyjskiej rodzinie, Stella Haskil była jednym z najbardziej charakterystycznych głosów powojennego rebetiko. Z silną prezencją sceniczną i głębokim, niezwykłym głosem, występowała u boku takich sław jak Vassilis Tsitsanis i Manolis Hiotis. Choć jej kariera była krótka z powodu przedwczesnej śmierci, jej dziedzictwo pozostawiło niezatarty ślad w historii greckiej muzyki.
W programie znajdują się kultowe utwory z repertuaru obu artystek.
Wieczór wspomnień, emocji i kulturowej więzi z bogactwem tradycji sefardyjskiej i rebetiko.
Rebetiko (lub Rembetiko) to gatunek greckiej muzyki miejskiej, który powstał na początku XX wieku wśród greckiej społeczności wywodzącej się głównie z portowych miast. Łączy elementy muzyki greckiej, osmańskiej i bliskowschodniej. Początkowo związany był z marginesem społecznym – biedą, uchodźstwem, więzieniem – a wykonywany był w tawernach i podziemnych lokalach.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”
20:15 | Kino po żydowsku i Ambasada Izraela przedstawiają: O ludziach i psach | Film | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Dramat dokumentalny z 2024 r. opowiada historię 16-letniej Dary, która wraca do domu w kibucu przy Strefie Gazy. Próbuje odnaleźć swoją suczkę, która zaginęła podczas ataku terrorystycznego. Obserwuje chaos po tej stronie frontu i zastanawia się nad losem ludzi po jego drugiej stronie. Jak pogodzić chęć odwetu z wiarą w ludzkość?
Kuratorka filmowa: Michalina Majewska / Kino po żydowsku
O ludziach i psach, 2024 r.
Reż.: Dani Rosenberg
Czas: 82 min.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
Piątek, 22.08.2025
13:30 | Zwierzęta Tory. Warsztaty dla dzieci z tworzenia obiektów za pomocą długopisów 3D | Kamil Celewski, Piotr Strzemieczny | Warsztaty | Biblioteka Publiczna, 3 Maja 57
Zapraszamy na warsztaty z tworzenia zwierząt za pomocą długopisów 3D. Poznajcie świat zwierząt przedstawiony w Torze, Pięcioksięgu Mojżesza oraz w kulturze i tradycji żydowskiej. Podczas zajęć dzieci dowiedzą się, jakie zwierzęta były wymienione w Torze oraz poznają znaczenia niektórych zwierząt w judaizmie, tworząc je za pomocą długopisów 3D.
Warsztaty potrwają ok. 1.5 godziny.
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona.
Zadanie: Dobry czas | כֵּיף. Żydowski Grodzisk
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
Zadanie publiczne współfinansowane z budżetu gminy Grodzisk Mazowiecki.
Wartość dofinansowania 21 000 zł.
15:00 | Walka z uprzedzeniami nie może mieć wyjątków - przeciwko każdemu antysemityzmowi! | Społeczna Inicjatywa Tocząca Walkę z Antysemityzmem | Warsztaty | Namiot Pracy Twórczej FKŻ, Park Skarbków
Antysemityzm nie dotyczy tylko skrajnej prawicy – także w środowiskach lewicowych rozprzestrzenia się lekceważony i doprowadza do przemocy. Podczas dwóch powiązanych warsztatów przyjrzymy się jego obecności w historii i współczesności: od XIX wieku, przez „antysyjonizm” w krajach bloku wschodniego, aż po dzisiejszy aktywizm. Zastanowimy się też, jak świadomie i konsekwentnie mu się przeciwstawiać – w codziennych sytuacjach, w organizacjach i w działaniach politycznych, społecznych i kulturalnych.
Warsztaty potrwają ok. 2 godziny.
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona.
Zajęcia dla osób powyżej 15. roku życia.
SITWA (Społeczna Inicjatywa Tocząca Walkę z Antysemityzmem) to oddolna inicjatywa społeczna, której celem jest przeciwdziałanie antysemityzmowi oraz jego ujawnianie i krytykowanie. „Sitwa (jid. szitwes, z hebr. szuttafuth – spółka). Nazywa się tak grupę wzajemnie popierających się osób, dążących do osiągnięcia własnych korzyści wbrew interesowi społecznemu.” Tak też jest z nami – mimo że antysemityzm jest silny i tolerowany w dzisiejszym społeczeństwie, działamy razem, by z nim walczyć. Koncentrujemy się na dokumentowaniu i nagłaśnianiu przypadków antysemityzmu w różnych środowiskach społeczno-politycznych, zwłaszcza tych, które są najbardziej lekceważone i pomijane – niekoniecznie związanych ze skrajną prawicą. Poprzez publikacje, raporty oraz apele kierowane do opinii publicznej, mediów i polityków staramy się zwiększać świadomość społeczną na temat zagrożeń płynących z antysemityzmu i mobilizować do aktywnego przeciwdziałania dyskryminacji i nienawiści.
Zadanie: Dobry czas | כֵּיף. Żydowski Grodzisk
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
Zadanie publiczne współfinansowane z budżetu gminy Grodzisk Mazowiecki.
Wartość dofinansowania 21 000 zł.
15:30 | Zwierzęta i przyroda w Biblii hebrajskiej. Warsztaty dla dzieci | Miriam Synger | Warsztaty | Namiot Sztuki FKŻ, Park Skarbków
Jaki ma judaizm stosunek do wielbłąda, świstaka i świnki? Co mówi na temat drzew oliwnych, zbóż i miodu daktylowego? Czy w religii żydowskiej są jakieś prawa na temat tego jak należy traktować zwierzęta? Lub w jaki sposób sadzić drzewa? Na te i inne pytania, poprzez zabawę, odpowiemy sobie na warsztatach.
Warsztaty potrwają ok. 2 godziny.
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona.
Zajęcia dla dzieci od 6. roku życia.
Miriam Synger – Na co dzień zajmuje się edukacją – w mediach społecznościowych na profilu @jestem_zydowska, poprzez wykłady, spotkania i warsztaty dla każdej grupy wiekowej.
Mówi o tym, że słowo Żyd nie jest obelgą, że religia nie musi kłócić się z feminizmem, że ma prawo zakrywać włosy i nikomu tym krzywdy nie robi, że brak choinki w domu w grudniu nie sprawia, że rodzina cierpi. I jeszcze o wielu innych rzeczach.
Zadanie: Dobry czas | כֵּיף. Żydowski Grodzisk
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
Zadanie publiczne współfinansowane z budżetu gminy Grodzisk Mazowiecki.
Wartość dofinansowania 21 000 zł.
16:00 | Ciało i świętość: rabin Kalonimus Szapiro o naturze, materii i duchowości | prof. Daniel Reiser [IL] | Wykład | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Podczas spotkania przyjrzymy się głębokim naukom rabina Kalonimusa Kalmana Szapiry (1889–1943), którego nowatorskie podejście do duchowości podważało tradycyjne podziały na ciało i duszę, materię i ducha. Wychodząc przede wszystkim od jego dzieła Hachszarat HaAwrechim oraz osobistej korespondencji, wykład profesora Reisera pokaże, jak rabin Szapiro stworzył całościową wizję, w której natura i materia nie są przeszkodą w służbie Bogu, lecz stanowią nieodzowne narzędzie duchowej przemiany.
W centrum jego nauczania znajduje się uświęcenie cielesnego doświadczenia, dostrzeganie boskich iskier obecnych w przyrodzie i możliwość wznoszenia rzeczywistości materialnej poprzez świadomą praktykę duchową.
Wykład porusza także rewolucyjne jak na swoje czasy stanowisko rabina Szapiry w kwestii płci i duchowej równości kobiet, ukazując jego wizję kobiecego potencjału duchowego w ramach tradycyjnego żydowskiego myślenia.
Prezentacja ta pokazuje, jak myśl rabina Szapiry tworzy unikalną, ucieleśnioną i inkluzywną formę mistyki, która wciąż może być niezwykle inspirująca dla współczesnych osób poszukujących równowagi między duchową aspiracją a fizycznym wymiarem ludzkiego życia.
Prof. Daniel Reiser kieruje Wydziałem Myśli Żydowskiej Herzog College w Jerozolimie. Specjalizuje się w filozofii chasydyzmu, współczesnej mistyce i teologii Zagłady. Jego ostatnie książki to Language of Truth in the Mother Tongue: The Yiddish Sermons of Rabbi Yehudah Aryeh Leib Alter (2020), Imagery Techniques in Modern Jewish Mysticism (2018) i Sermons from the Years of Rage (2017).
Zadanie: Spotkania literackie na VI Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
Projekt dofinansowany ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
16:30 | O zawodzie Sofera: Keset Hasofer - Kałamarz Sofera (Rabi Szlomo Ganzfried). Warsztaty i wykład z kaligrafii | Aleksandra Ćwikowska / Nibme | Warsztaty | Namiot Pracy Twórczej FKŻ, Park Skarbków
Podstawy kaligrafii hebrajskiej z Aleksandrą Ćwikowską (Nibme).
Warsztaty potrwają ok. 2 godziny.
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona.
Zajęcia dla osób powyżej 18. roku życia.
Aleksandra Ćwikowska – Zawodowa kaligrafka. Założycielka Nice Letter Studio. Absolwentka PLP w Bydgoszczy. Dyplomantka Katedry Konserwacji Starych Druków i Grafiki WKRiDS, pracowniczka ASP. Wykładowczyni podstaw kaligrafii w WSE w Krakowie.
Zadanie: Dobry czas | כֵּיף. Żydowski Grodzisk
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
17:00 | Lista Sugihary | Zofia Hartman | Literatura | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Historia Zagłady ma swoje wątki pozaeuropejskie. Praca Zofii Hartman opowiada o jednym z nich. Chiune Sugihara (1900–1986), japoński dyplomata i szpieg, pełniąc funkcję konsula Cesarstwa Japonii w Kownie, latem 1940 r., w ostatnich tygodniach istnienia niepodległej Republiki Litewskiej wydał kilku tysiącom Żydów, głównie uchodźcom z Polski, wizy tranzytowe, umożliwiające im przejazd przez Japonię w drodze na holenderską wyspę Curaçao na Karaibach. Była to fikcja – w rzeczywistości nikt nie wybierał się na Curaçao, a większość uratowanych Żydów znalazła ostatecznie schronienie w Japonii, szanghajskim gettcie, Australii czy Nowej Zelandii. W dyplomatycznej akcji ratunkowej swoją rolę odegrali również Holendrzy i Polacy. Urzędnik sprzymierzonej z Niemcami Japonii, ratujący Żydów? Sowieci godzący się na ich przejazd przez Syberię? Historia Sugihary jest tajemnicza i nie do końca jeszcze poznana. Autorka pokazuje, jak wygląda jej recepcja i jak bardzo jest ona niejednoznaczna. A wydaje się, że proces przyswajania postaci Sugihary społecznej świadomości, zwłaszcza w Polsce, daleki jest od zakończenia.
Opis pochodzi od wydawcy.
Zofia Hartman – Młoda badaczka, aktywistka, animatorka kultury, oboistka. Specjalizuje się w badaniu Chiune Sugihary i historii z nim związanej. W 2024 roku ukazała się jej książka Lista Sugihary, za którą w 2025 roku została uhonorowana Nagrodą Przeglądu Wschodniego. Obecnie realizuje doktorat na Uniwersytecie Łódzkim, skupiając się na powojennej historii byłego obozu zagłady w Sobiborze. Ukończyła pięcioletnie studia kulturoznawcze na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W 2020 roku zakończyła również kilkunastoletnią edukację w zakresie muzyki klasycznej, którą zwieńczyła studiami na Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie na Wydziale Instrumentalnym. Jej zainteresowania obejmują kulturę i historię żydowską, muzykę i literaturę. Regularnie występuje jako oboistka w Polsce i za granicą. Łączy badania naukowe z organizacją wydarzeń kulturalnych, przede wszystkim koncertów i spotkań literackich. Jest główną bohaterką filmu „Ukryte dziedzictwo” w reżyserii Sławomira Grünberga (film jest w postprodukcji).
Zadanie: Spotkania literackie na VI Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
Zadanie publiczne współfinansowane z budżetu gminy Grodzisk Mazowiecki.
Wartość dofinansowania 21 000 zł.
Projekt dofinansowany ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
17:15 | Opowieść o soferze: kaligrafia hebrajska od podstaw | Aleksandra Ćwikowska / Nibme | Warsztaty | Namiot Pracy Twórczej FKŻ, Park Skarbków
Litery, w tym i kaligrafia, mają szczególne znaczenie w żydowskiej religii, kulturze i sztuce, litery hebrajskie mają status świętości.
Podczas warsztatów od samych podstaw zapoznamy się z zasadami obowiązującymi w kaligrafii hebrajskiej i próbując ich przestrzegać nakreślimy swoje pierwsze znaki, litery, zdania. Będzie to bardzo rozwijającym wyzwaniem dla naszego mózgu, ponieważ zdania będziemy pisać od prawej do lewej!
Naszym głównym narzędziem pisarskim będzie stalówka umieszczona w obsadce, którą będziemy regularnie maczać w kałamarzu z atramentem. Wypróbujemy również inne tradycyjne narzędzia skryby: ptasie pióra i zaostrzone patyki.
Na warsztatach nie tylko w praktyce zapoznacie się z poszczególnymi literami hebrajskimi, opowiemy Wam również o tym jak dawniej powstawał atrament, pokażemy z jakich materiałów był wykonywany. Dowiecie się wielu ciekawostek, m.in. czy kobiety również mogły być Soferkami?
Dla kogo?
Znajomość języka hebrajskiego nie jest wymagana w najmniejszym stopniu!
Nie są wymagane żadne wcześniejsze doświadczenia kaligraficzne czy plastyczne.
Warsztat jest odpowiedni zarówno dla osób zupełnie początkujących, jak i dla tych, którzy mają za sobą już pierwsze doświadczenia kaligraficzne. Kameralna grupa umożliwia indywidualne podejście do każdego z uczestników.
Warsztaty potrwają ok. 2 godziny.
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona.
Zajęcia dla osób powyżej 18. roku życia.
Aleksandra Ćwikowska – Zawodowa kaligrafka. Założycielka Nice Letter Studio. Absolwentka PLP w Bydgoszczy. Dyplomantka Katedry Konserwacji Starych Druków i Grafiki WKRiDS, pracowniczka ASP. Wykładowczyni podstaw kaligrafii w WSE w Krakowie.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
17:30 | Córka Rabina. Odsłuch słuchowiska | Joanna Szumacher | Słuchowisko | Namiot Sztuki FKŻ, Park Skarbków
Zapraszamy na odsłuch słuchowiska Córka Rabina autorstwa Joanny Szumacher.
Malka Szapiro wychowała się w Kozienicach, ale będąc nastolatką, wyszła za mąż za swojego kuzyna z dynastii Szapiro z Grodziska. Już po przeprowadzce do Izraela napisała książkę The Rebbe’s Daughter, którą zredagował i przetłumaczył Nehamia Polen. Na podstawie publikacji Joanna Szumacher przygotowała słuchowisko inspirowane książką. W produkcji udział wzięli także Paweł Cieślak i Paweł Szamburski, a wśród wypowiadających się ekspertek i ekspertów usłyszymy głosy Belli Szwarcman-Czarnoty, Krzysztofa Bielawskiego z Muzeum POLIN, rabina Łodzi Dawida Szychowskiego i Lecha Wiśniewskiego, prezesa Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Kozienickiej.
Liczba miejsc w namiocie ograniczona!
Joanna Szumacher – Artystka audiowizualna, kompozytorka teatralna, graficzka, muzyczka. Autorka albumu Kopyta Zła i jidyszowego minialbumu Libe (wspólnie z Pawłem Cieślakiem, Requiem Records), audiobooka i książki Bambino (Altanova Press), dyskietki I will find (Pionierska Records) oraz słuchowiska Córka Rabina (wydawnictwo NKIE), albumu fieldrecordingowego Postcards from Łódź (2022). Tworzy muzykę teatralną (Teatr Polski w Poznaniu, Teatr im. Siemaszkowej w Rzeszowie, Teatr Nowy w Łodzi). Od 2016 roku współtwórczyni i kuratorka Galerii W Y w Łodzi. Współkuratorka festiwalu Łódź 4 Kultury 2019 – sztuki wizualne. W latach 2015-2016 prowadziła w Muzeum Sztuki w Łodzi cykl muzyczny Byle do wiosny. Laureatka Punktu dla Łodzi, Plastrów Kultury w dwóch kategoriach, plebiscytu Wiosła Kultury Gazety Wyborczej Łódź. Dwukrotna stypendystka Prezydent Miasta Łodzi, Stypendystka ZAiKS. Współzałożycielka labelu kasetowego -SUPER-, członkini duetów: Smutne Kobiety, BETON.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”
18:00 | Jadwiga. Opowieść o Stańczakowej | Justyna Sobolewska | Literatura | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Opowieść o wychodzeniu z cienia. Niezwykłe życie Jadwigi Stańczakowej – pisarki, dla której nie istniało niemożliwe Żyła na własnych warunkach. Brawurowo, pod prąd, wbrew wszelkim przeciwnościom. Po swojemu. Żydówka, która wyszła z warszawskiego getta. Reporterka, która straciła wzrok. Widząca innymi zmysłami. Kochająca i toksyczna córka, żona, matka i babcia. Przyjaciółka poetów – Broniewskiego, a później Białoszewskiego. Joginka. Ale przede wszystkim – poetka i pisarka. Kiedy czegoś zapragnęła – nic nie mogło jej powstrzymać. A nade wszystko chciała być artystką, tworzyć. Justyna Sobolewska wczytuje się w autofikcyjną twórczość Stańczakowej i przedziera się przez pełne niespodzianek archiwum pisarki. Odkrywa nie tylko fascynującą postać swojej babki, ale i jej zagmatwaną historię. Tworzy poruszający obraz skomplikowanych więzi rodzinnych i na nowo nawiązuje przerwaną niemal trzydzieści lat wcześniej rozmowę.
Opis pochodzi od wydawcy.
Spotkanie poprowadzi Magda Żerek z Biblioteki Publicznej Gminy Grodzisk Mazowiecki
Justyna Sobolewska – krytyczka literacka, pisarka i dziennikarka związana z tygodnikiem „Polityka”. Autorka zbioru esejów „Książka o czytaniu” (2012, 2016), wyboru opowiadań Kornela Filipowicza „Moja kochana, dumna prowincja” (2017) i biografii Kornela Filipowicza „Miron, Ilia, Kornel. Opowieść biograficzna o Kornelu Filipowiczu” (2020) nominowanej do Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz”. Współautorka książki „Stówka. Przeczytaj to jeszcze raz” napisanej razem z Anną Dziewit Meller (2021) i autorka biografii „Jadwiga. Opowieść o Stańczakowej” (2024). Laureatka PIK-owego Lauru przyznawanego przez Polską Izbę Książki za popularyzację czytelnictwa. Przewodniczy kapitule Nagrody Literackiej m.st. Warszawy i zasiada w jury Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
18:30 | Warsztaty języka hebrajskiego| Dawid Wojciechowski | Warsztaty | Namiot Pracy Twórczej FKŻ, Park Skarbków
Warsztaty z języka hebrajskiego dla początkujących! Prowadzi tłumacz przysięgły z języka hebrajskiego Dawid Wojciechowski.
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona.
Zajęcia dla osób powyżej 16. roku życia.
Zadanie: Dobry czas | כֵּיף. Żydowski Grodzisk
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
19:00 | Holo-Polo: Przemysł Pamięci | Jan Borowicz, Agata Passent, dr Wanda Witek-Malicka | Literatura | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
HoloPolo: Przemysł pamięci to spotkanie literackie poświęcone zjawisku „holo-polo” – popularnych, często spłyconych narracji o Zagładzie, balansujących między pamięcią a popkulturą. Porozmawiamy o tym, jak literatura zamienia tragedię w chwytliwy produkt, gdzie przebiega granica między fikcją a nadużyciem i co dzieje się, gdy Holokaust staje się tłem dla romansów i fabularnych schematów. Czy przemysł pamięci wypiera autentyczne świadectwa? Kto ma prawo opowiadać o traumie? Spotkanie będzie próbą krytycznego spojrzenia na literaturę holokaustową w dobie bestsellerozy i mediatyzacji pamięci.
Ekspertami podczas spotkania będą dr Wanda Witek-Malicka z Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz Jan Borowicz z Zespołu Badań Pamięci o Zagładzie w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Spotkanie poprowadzi Agata Passent.
dr Wanda Witek-Malicka – Ur. 1986 r. Ukończyła studia socjologiczne na Uniwersytecie Śląskim. Absolwentka studiów podyplomowych „Totalitaryzm – nazizm – Holokaust”. W 2017 roku obroniła pracę doktorską pt. „Strategie przystosowawcze i obronne więźniów KL Auschwitz”. W Centrum Badań od 2018 roku. Honorowa członkini Stowarzyszenia Więźniów – Byłych Dzieci Hitlerowskich Obozów Koncentracyjnych. Zainteresowania badawcze: obozowa problematyka społeczno-kulturowa; los najmłodszych więźniów KL Auschwitz; KZ-Syndrom, poobozowa trauma i powrót więźniów do życia na wolności.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
20:00 | Jak doszło do odbudowy Świątyni i wspólnoty Judejczyków po Niewoli Babilońskiej | prof. Łukasz Niesiołowski-Spanò | Wykład | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Jak doszło do odbudowy Świątyni i wspólnoty Judejczyków po Niewoli Babilońskiej? W wykładzie prof. Łukasza Niesiołowskiego-Spano (Uniwersytet Warszawski) przyjrzymy się wydarzeniom, które odmieniły historię Izraela – od upadku Jerozolimy i traumatycznej deportacji, po powrót z wygnania i próby odbudowy życia religijnego oraz społecznego. Omówimy rolę imperium perskiego, polityczne i teologiczne konsekwencje Niewoli oraz to, jak te doświadczenia wpłynęły na kształt późniejszego judaizmu i ideę Świątyni jako centrum tożsamości. Wykład ukazuje, jak z ruiny i rozproszenia narodziła się nowa wizja wspólnoty żydowskiej.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
Zadanie publiczne współfinansowane z budżetu gminy Grodzisk Mazowiecki.
Wartość dofinansowania 21 000 zł.
21:00 | Szabatowa potańcówka z HrayBery | HrayBery [UA/PL] | Muzyka | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
HrayBery to polsko-ukraiński zespół muzyki tradycyjnej, który ożywia zapomniane melodie ludowe. Repertuar zespołu obejmuje przede wszystkim tradycyjne tańce, takie jak: kozaki, kolomyjki, mazurki i polki, które zostały zrekonstruowane na podstawie archiwalnych nagrań i zapisów nutowych. Melodie te zostały zebrane przez polskich i ukraińskich etnografów z terenów pogranicza polsko-ukraińskiego. Repertuar ten jest dowodem na to, że region ten był w przeszłości kulturowym tyglem zamieszkiwanym przez Polaków, Ukraińców, Żydów i Romów. Instrumenty wykorzystywane przez HrayBery, takie jak skrzypce, cymbały, bęben obręczowy czy basy, były typowe dla tych terenów już od końca XVI wieku. Brzmienie zespołu pozwala słuchaczom zanurzyć się w dawną, wielokulturową muzykę taneczną regionów pogranicznych.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Wydarzenie odbywa się we współpracy z Muzeum Getta Warszawskiego.
Sobota, 23.08.2025
11:00 | Warsztaty Ogrodnicze: zioła z Tory | Łukasz Skop | Warsztaty | Okolice Namiotu Festiwalowego, Park Skarbków
Zapraszamy na warsztaty z uprawy ziół i roślin z Tory. Podczas zajęć osoby uczestniczące poznają tajniki domowej hodowli roślin ze Starego Testamentu. Nasz ekspert, Łukasz Skop, opowie, na co zwracać uwagę podczas doboru sadzonek lub jak najlepiej zrobić wysiew, następnie będziemy sadzić zapewnione przez prowadzącego roślinki do specjalnych inspektów!
Łukasz Skop – Ogrodnik, zielarz, biotechnolog. Rośliny to jego pasja, praca i źródło niekończącej się przyjemności. Najwięcej czasu spędza w ogrodzie z nosem przy ziemi, tłumacząc język roślin z zielonego na nasze. Autor książek „Zrób ten zielnik” i „Kwiaty bez ogródek” oraz porad ogrodniczych do Dzień Dobry TVN.
Warsztaty potrwają ok. 1.5 godziny.
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona.
Zadanie: Dobry czas | כֵּיף. Żydowski Grodzisk
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
12:30 | Walka z uprzedzeniami nie może mieć wyjątków - przeciwko każdemu antysemityzmowi! | Społeczna Inicjatywa Tocząca Walkę z Antysemityzmem | Warsztaty | Namiot Pracy Twórczej FKŻ, Park Skarbków
Antysemityzm nie dotyczy tylko skrajnej prawicy – także w środowiskach lewicowych rozprzestrzenia się lekceważony i doprowadza do przemocy. Podczas dwóch powiązanych warsztatów przyjrzymy się jego obecności w historii: od XIX wieku, przez „antysyjonizm” w krajach bloku wschodniego, aż po dzisiejszy aktywizm. Zastanowimy się też, jak świadomie i konsekwentnie mu się przeciwstawiać – w codziennych sytuacjach, w organizacjach i w działaniach politycznych, społecznych i kulturalnych.
Warsztaty potrwają ok. 2 godziny.
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona.
Zajęcia dla osób powyżej 15. roku życia.
SITWA (Społeczna Inicjatywa Tocząca Walkę z Antysemityzmem) to oddolna inicjatywa społeczna, której celem jest przeciwdziałanie antysemityzmowi oraz jego ujawnianie i krytykowanie. „Sitwa (jid. szitwes, z hebr. szuttafuth – spółka). Nazywa się tak grupę wzajemnie popierających się osób, dążących do osiągnięcia własnych korzyści wbrew interesowi społecznemu.” Tak też jest z nami – mimo że antysemityzm jest silny i tolerowany w dzisiejszym społeczeństwie, działamy razem, by z nim walczyć. Koncentrujemy się na dokumentowaniu i nagłaśnianiu przypadków antysemityzmu w różnych środowiskach społeczno-politycznych, zwłaszcza tych, które są najbardziej lekceważone i pomijane – niekoniecznie związanych ze skrajną prawicą. Poprzez publikacje, raporty oraz apele kierowane do opinii publicznej, mediów i polityków staramy się zwiększać świadomość społeczną na temat zagrożeń płynących z antysemityzmu i mobilizować do aktywnego przeciwdziałania dyskryminacji i nienawiści.
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego
13:00 | Sefer Falenic i nie tylko. O społeczności żydowskiej Falenicy | Lidia Głażewska-Dańko | Wykład | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Zapraszamy na kolejne spotkanie przybliżające żydowskie historie z polskich miast i miasteczek. Tym razem dowiemy się, jak wyglądało życie Żydów w Falenicy. Poruszymy również temat niedawno wydanej księgi pamięci Sefer Falenic.
Lidia Głażewska-Dańko – absolwentka warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Projektuje książki i wystawy. Od lat bada, odkrywa i opisuje przeszłość linii otwockiej, historie związanych z nią osób i architekturę. Prowadzi spacery i spotkania mieszkańców Józefowa pt. „Lokalne historie”. Brała udział w procesie wydania przekładu na język polski Sefer Falenic – księgi pamięci napisanej przez dawnych żydowskich mieszkańców Letnisk Falenickich i wydanej w Tel Awiwie w 1967 roku.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Zadanie publiczne współfinansowane z budżetu gminy Grodzisk Mazowiecki.
Wartość dofinansowania 21 000 zł.
14:00 | Yardena Arazi: Ikona piosenki izraelskiej | dr hab. Michael Green | Wykład | Namiot Pracy Twórczej FKŻ, Park Skarbków
Yardena Arazi: Ikona piosenki izraelskiej to wyjątkowe spotkanie poświęcone jednej z największych gwiazd izraelskiej sceny muzycznej. Wykład dra hab. Michaela Greena (Uniwersytet Łódzki) przybliży twórczość i kulturowe znaczenie Yardeny Arazi – artystki, która łączy tradycję z nowoczesnością, Wschód z Zachodem.
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Projekt dofinansowany ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
14:00 | Pesymistyczne reinterpretacje wizji stworzenia? Uwagi o "gnostyckiej" egzegezie Księgi Rodzaju i jej źródłach | dr Sławomir Poloczek, Piotr Łapiński, Podcast Historyków | Wykład | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
W pierwszych wiekach naszej ery spotykamy się z szeregiem nurtów religijnych postrzegających siebie jako „prawdziwe” chrześcijaństwo i budujących swoją odrębność w opozycji zarówno wobec judaizmu jak i tzw. proto-ortodoksji. Często zaliczane są do szerokiej kategorii definicyjnej tzw. gnostycyzmu. Prezentują one nieraz bardzo specyficzne koncepcje kosmogoniczne, opierające się na radykalnym rozdzieleniu idei najwyższego Boga od idei stwórcy świata materialnego jako osobnego, niedoskonałego i niższego bóstwa, którego często utożsamiają z biblijnym bóstwem czczonym w judaizmie. Jednak mimo deklarowanej radykalnej negacji biblijnej wersji wizji stworzenia zawartej w Księdze Rodzaju, prezentowane przez nie wyobrażenie jest w istocie wynikiem bardzo specyficznej i dokładnej analizy Biblii hebrajskiej, tyle tylko że dokonywanej niejako „na odwrót” od dominującej egzegezy. Jak uczeni próbują dziś wyjaśnić ten paradoks doktryny gnostyckiej? Skąd wziął się pomysł na egzegezę Biblii, która wydaje się nam odwrotna wobec jej sensu?
dr Sławomir Poloczek – historyk starożytności, w swojej pracy doktorskiej (2017 r., Wydział Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego) poruszał tematykę pozornej śmierci i powrotu do życia w literaturze grecko-rzymskiej (szczególnie w powieściach antycznych) i wpływ tego motywu na literaturę nowotestamentalną. Jego zainteresowania badawcze obejmują relacje między literaturą biblijną i wczesnochrześcijańską a tradycją grecko-rzymską, a także problem kontaktów pomiędzy światem klasycznym a kulturami lewantyńskimi. Publikował m.in. w czasopismach: „U schyłku starożytności. Studia źródłoznawcze”, „Scripta Biblica et Orientalia”, „Vetus Testamentum”, „Scandinavian Journal of the Old Testament”, „Ephemerides Theologicae Lovanienses” i „Journal of Higher Criticism”.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego
Projekt dofinansowany ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
14:30 | Yardena Arazi. Piosenka i język. Warsztaty z hebrajskiej piosenki | dr hab. Michael Green | Warsztaty | Namiot Pracy Twórczej FKŻ, Park Skarbków
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
15:00 | Warsztaty kulinarne: Zdrowe i smaczne dania z mięsa i ryb. Przepisy żydowskiego lekarza z 1613 r. | Agnieszka Kuś | Warsztaty | Namiot Pracy Twórczej FKŻ, Park Skarbków
Jak przyprawiać dania z cielęciny? Czy szczupaki są zdrowsze od karpi? Jak smakował rosół w XVII w.? Jaki sos podać do duszonej wołowiny? I dlaczego żydowski lekarz zalecał kurację opartą o… wieprzowinę?
Zapraszamy na warsztat o potrawach z mięsa i ryb inspirowany siedemnastowiecznym traktatem dietetyczno-medycznym spisanym w jidysz pt. „Przewodnik po drzewie żywota”. Tekst ten został wydany w 1613 r. przez anonimowego lekarza działającego na terenie Rzeczpospolitej Obojga Narodów i zawiera zalecenia dotyczące zdrowego odżywiania się oparte o dietetykę humoralną.
Podczas spotkania zgłębimy podstawy tej tradycyjnej nauki, dowiemy się, jak rozpoznać dominujące humory w organizmie i jak za pomocą pożywienia dawni lekarze chcieli przywracać naturalną harmonię. Poznamy także polecane przez Anonimowego Autora sposoby przyprawiania potraw mięsnych i rybnych oraz zastanowimy się czy opisane przez niego dania mogą być inspiracją dla naszych współczesnych poszukiwań kulinarnych. Na zakończenie uczestnicy warsztatu zrobią własną mieszankę przypraw do rosołu opartą o receptury sprzed (ponad) 400 lat.
Warsztat poprowadzi Agnieszka Kuś, edukatorka kulinarna współpracująca z MHŻP Polin oraz warszawskim Muzeum Farmacji.
Warsztaty potrwają ok. 1.5 godziny.
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona. ZAPISY ZAKOŃCZONE!
Agnieszka Kuś – interpretatorka dziedzictwa kulinarnego, autorka tekstów, przewodniczka, edukatorka i vlogerka, która wyszukuje smakowite historie z dziejów Polski i dzieli się z nimi ze słuchaczami i czytelnikami. Współpracuje z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, gdzie prowadzi kulinarne zwiedzanie Warszawy dotyczące dziedzictwa kulinarnego Żydów w Polsce.
Partner wydarzenia: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
Zadanie: Dobry czas | כֵּיף. Żydowski Grodzisk
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
Projekt dofinansowany ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
15:00 | Radość Soboty | Marta Grzywacz | Literatura | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
„To, czego nie mogliśmy wykrzyczeć przed światem, zakopaliśmy w ziemi”.
Tuż po rozpoczęciu II wojny światowej Emanuel Ringelblum, trzydziestodziewięcioletni historyk, nauczyciel i działacz społeczny, zaczyna gromadzić informacje o życiu Żydów pod okupacją niemiecką. Niedługo potem zaprasza do współpracy innych – podobnie jak on historyków i społeczników, a także ekonomistów, literatów, przedsiębiorców. W getcie warszawskim powstaje tajna organizacja Oneg Szabat („Radość Soboty”), która ma zbierać dowody na istnienie żydowskiego świata: relacje, dzienniki, prywatną korespondencję, teksty literackie, zdjęcia, rysunki, prasę, dokumenty, programy teatralne, kartki na żywność… Kiedy wiadomo już, że koniec getta jest bliski, grupa wtajemniczonych ukrywa zgromadzone archiwum pod ziemią. Spośród kilkudziesięciu osób zaangażowanych w prace Oneg Szabat wojnę przeżyją trzy. I tylko jedna z nich będzie wiedziała, gdzie znajduje się Archiwum Ringelbluma.
Marta Grzywacz przywraca pamięć o archiwistach Oneg Szabat i ich heroicznej pracy. Emanuel Ringelblum, Hersz Wasser, Eliahu Gutkowski, Izrael Lichtensztajn, Szymon Huberband, Rachela Auerbach i inni nie mieli złudzeń co do własnego losu, ale zbierali świadectwa żyjących z myślą o potomnych. Zdawali relację z własnej zagłady.
Opis pochodzi od wydawcy
Marta Grzywacz – dziennikarka, autorka książek non-fiction („Obrońca skarbów. Karol Estreicher w poszukiwaniu zagrabionych dzieł sztuki” – 2017 r., „Nasza pani z Ravensbrück. Historia Johanny Langefeld” – 2020 r., „Blizny. Prawdziwa historia „królików” z Ravensbrück” – 2022 r.). Laureatka I Nagrody „Klio”, Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz” dla najlepszej biografii za rok 2020, Nagrody Młodzieżowych Klubów Historycznych w ramach Nagrody im. Kazimierza Moczarskiego, nagrody publiczności na Festiwalu Reportażu w Lublinie, i innych. Stypendystka Instytutu Goethego w ramach programu Culture Moves Europe w 2025 r., przewodniczka po wystawie stałej Żydowskiego Instytutu Historycznego. Publikuje w Gazecie Wyborczej i Newsweeku. W kwietniu 2025 r. nakładem Wydawnictwa Czarne ukazała się jej najnowsza książka „Radość soboty. Archiwum życia i śmierci”
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
16:00 | Faszyzm zaczyna się od zwierząt | prof. Jan Hartman | Wykład | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Wykład prof. Jana Hartmana, w którym filozof podejmuje refleksję nad etyką i naszym stosunkiem do zwierząt. Jak traktowanie istot bezbronnych odzwierciedla kondycję moralną społeczeństwa? Czy obojętność wobec ich cierpienia może prowadzić do szerszego kryzysu wartości? Spotkanie będzie zaproszeniem do namysłu nad współodpowiedzialnością, empatią i granicami ludzkiego panowania nad światem.
Jan Hartman (ur. w 1967 r. we Wrocławiu) jest profesorem filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz publicystą (m. in. stałym współpracownikiem i felietonistą „Polityki”). Opublikował ponad dwadzieścia książek i kilka tysięcy artykułów prasowych. Jego najnowsze książki to Zmierzch filozofii oraz Etyka życia publicznego. Był współzałożycielem i pozostaje członkiem loży Polin B`nai B`rith; choć jest niewierzący, należy do warszawskiej Gminy Żydowskiej. W 2009 r. wykładał przez jeden semestr na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. Aktualnie mieszka w Warszawie. Więcej na swój temat napisał w żartobliwej autobiografii Spowiedź antychrysta.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
Projekt dofinansowany ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
17:00 | Mazel Tow i Minjan | J.S. Margot [BE], Olga Niziołek | Literatura | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
J.S. Margot (właśc. Margot Vanderstraeten; ur. 1967) – belgijska dziennikarka i pisarka. Publikowała w „De Standaard” i „De Morgen”. W latach 2009–2016 była członkinią zarządu Unii Języka Niderlandzkiego. W tym czasie wykładała również na wydziale dziennikarstwa Uniwersytetu Gandawskiego. Autorka pięciu powieści i dwóch zbiorów wywiadów. Mazel tow jest jej pierwszą książką opartą na faktach, wykorzystała w niej swoje doświadczenia z czasów, kiedy pracowała jako korepetytorka w żydowskiej rodzinie. Książka została bardzo pozytywnie przyjęta przez krytykę oraz czytelników, przez wiele miesięcy utrzymywała się na belgijskich listach bestsellerów oraz otrzymała kilka wyróżnień literackich m.in. Nagrodę im. E. du Perrona przyznawaną przez Uniwersytet w Tilburgu. Książka ta została przełożona na osiem języków, trwają również prace nad jej adaptacją teatralną i telewizyjną. Minjan, również świetnie przyjęta przez czytelników, to kontynuacja opowieści rozpoczętych w Mazel tow.
Spotkanie z języka niderlandzkiego tłumaczyć będzie Olga Niziołek.
Zadanie Spotkania literackie na VI Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
Zadanie publiczne współfinansowane z budżetu gminy Grodzisk Mazowiecki.
Wartość dofinansowania 21 000 zł.
Partner spotkania: Wydawnictwo Czarne
Wydarzenie wsparte przez Flanders Literature
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
17:30 | Igła krążąca w żyłach - performatywne czytanie wierszy Zuzanny Ginczanki | Zuzanna Szor | Performance | Namiot Sztuki FKŻ, Park Skarbków
Zuzanna Ginczanka była jedną z najbardziej wyrazistych poetek polskiego dwudziestolecia międzywojennego. Pisała o miłości, wojnie, tożsamości, kobiecości i wykluczeniu odważnie, bardzo świadomie, wrażliwie, a jednocześnie z lekkością, znajdując wiele uwagi i czułości wobec natury i języka. Wiersze Zuzanny Ginczanki są błyskotliwe, pełne ironii, kobiecej siły i tragicznej świadomości epoki. To poezja czuła na świat, a zarazem pełna dystansu wobec kultury przemocy i wykluczenia. W czasie VI Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim, wybrane utwory Ginczanki wybrzmią w kameralnej, skupionej formie, podczas czytania performatywnego. Koncepcja, wybór wierszy i realizacja: Zuzanna Szor.
Zuzanna Szor – (ur.1999 r. w Łodzi) malarka, reżyserka i animatorka. W swojej twórczości zajmuje się tematem tożsamości, pamięcią pokoleniową, poczuciem własnego ciała i jego granic, wykorzystując wywiady badawcze i historie mówione. W latach 2014-2022 związana ze studenckim radiem Żak politechniki łódzkiej. Studiuje animację i efekty specjalne w łódzkiej szkole filmowej.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
18:00 | Mury i szczeliny. Realia getta warszawskiego | dr Justyna Majewska, Masza Makarowa | Literatura | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Przestrzeń getta warszawskiego, zamknięta w granicach murów, była niewątpliwie opresyjna, zaprojektowana tak, aby dokonać ekonomicznego drenażu i fizycznego wyniszczenia jej mieszkańców. Justyna Majewska w swojej monografii pokazuje, jak przestrzeń abstrakcyjna, istniejąca początkowo jedynie w imaginarium nazistów, przemienia się w miejsce doświadczane. Autorka podejmuje próbę zrozumienia tego doświadczenia, odtworzenia perspektywy ludzi, którzy zostali stłoczeni w granicach murów – jak je widzieli i odczuwali? Rozważania o proksemicznym wymiarze getta, oparte na analizie przestrzeni publicznej (czyli ulicy i kamienicy) oraz prywatnej (mieszkania), uzupełnione są tu opisami z użyciem takich kategorii jak dźwięk czy zapach. Książka, będąca zmienioną wersją pracy doktorskiej napisanej pod kierunkiem prof. Barbary Engelking i obronionej w 2022 roku w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, zawiera także nowatorskie ustalenia o procesie wymiany mieszkań między Żydami i Polakami.
Opis pochodzi od wydawcy
Dr Justyna Majewska jest kulturoznawczynią, socjolożką i kuratorką. Pracuje w dziale naukowym Żydowskiego Instytutu Historycznego a także jest członkinią Centrum Badań nad Zagładą Żydów. Prowadzi sekretariat pisma „Zagłada Żydów. Studia i materiały”. Autorka monografii Mury i szczeliny. Przestrzenie getta warszawskiego (2024), edytorka biograficznych materiałów źródłowych: Archiwum Ringelbluma, tom 15: Wrzesień 1939, Listy płocki, Listy kaliskie (wraz z T. Epszteinem, A. Bańkowską, 2014), Chaim Aron Kapłan, Dziennik 1940, cz. 1. Megila życia (wraz z B. Górecką, 2020), Nic nie potrzebujemy. Tylko przetrwać ten czas. Relacje Żydów ukrywających się w okupowanej Polsce, 2022. Uczestniczka projektu naukowego i autorka haseł w Encyklopedii getta warszawskiego (red. M. Ferenc, A. Żbikowski, 2024). Stypendystka EHRI oraz Vienna Wiesenthal Institute for Holocaust Studies. Pracowała w zespole kuratorskim przygotowującym wystawę stałą Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Obecnie współpracuje z United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie w ramach „Holocaust Justice Project”.
Masza Makarowa – pracuje w Dziale Edukacji Muzeum Getta Warszawskiego. Jest historyczką, antropolożką i dziennikarką. Jest autorką „Przewodnika po dawnym getcie warszawskim”. Wraz z zespołem prowadzi TikTok Muzeum Getta Warszawskiego. Naukowo zajmuje się tematem żydowskiej kolonizacji na Dalekim Wschodzie.
Zadanie: Spotkania literackie na Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Wydarzenie odbywa się we współpracy z Muzeum Getta Warszawskiego.
18:00 | Lew Judy i drzewo życia - symbole i pismo hebrajskie w kulturze żydowskiej. Warsztaty językowe | Paweł Chról/Klub Hebrajski | Warsztaty | Namiot Pracy Twórczej FKŻ, Park Skarbków
Warsztaty z języka hebrajskiego dla początkujących! Prowadzi Paweł Chról z Klubu Hebrajskiego, który pokaże, dlaczego hebrajski jest ważny w kulturze żydowskiej i jak rozpoznawać najważniejsze symboliczne elementy.
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona.
Zajęcia dla osób powyżej 16. roku życia.
Paweł Chról – doświadczony lektor języka hebrajskiego, poza językiem zajmuje się powiązaniami języka i kultury żydowskiej. Założyciel Klubu Hebrajskiego, portalu o języku, kulturze i historii żydowskiej.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
19:00 | Koncert Odpoczno | Muzyka | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Zespół Odpoczno powstał w 2014 roku z inicjatywy doświadczonych muzyków, którzy na co dzień zajmują się różnymi gatunkami: od polskiej muzyki tradycyjnej, poprzez alternatywną scenę rockową aż po muzykę improwizowaną. Wspólnym mianownikiem dla członków zespołu okazała się muzyka z regionu opoczyńskiego. Starając się zachować jak najbardziej surowe i oryginalne brzmienie, a zarazem docierając do własnych muzycznych korzeni, grupa łączy współczesną improwizację z żywiołowością wiejskiego grania. Ich muzyka świetnie się sprawdza w sytuacji koncertowej, ale nieobce jest im granie do tańca w wiejskiej remizie.
Na skrzypcach gra Marcin Lorenc, uczeń łęczyckiego mistrza oberków Tadeusza Kubiaka; Joanna Szczęsnowicz stylowo śpiewa i wygrywa elektroniczne basy; Piotr Gwadera z finezją wykorzystuje dżaz, czyli wiejski zestaw perkusyjny złożony jedynie z werbla, talerza i basowego bębna, a Marek Kądziela ogrywa obery na zelektryfikowanej gitarze
Odpoczno jest laureatem III Nagrody Konkursu Muzyki Folkowej Polskiego Radia Nowa Tradycja 2015. W 2018 roku, jako jedyny reprezentant Polski, zespół wystąpił na międzynarodowym Festiwalu World Music – WOMEX. W 2023 roku album zespołu pod tytułem „Dryf‟ został uznany za najlepszą płytę roku 2022 w konkursie Polskiego Radia – Folkowy Fonogram Roku 2022.
Zadanie publiczne pn. V Festiwal Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim dofinansowane ze środków z budżetu Województwa Mazowieckiego.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.
Zadanie publiczne współfinansowane z budżetu gminy Grodzisk Mazowiecki.
Wartość dofinansowania 21 000 zł.
20:15 | Uczniowie Umberto Primo | Film | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Students of Umberto Primo, 2024 r.
Reż.: Alessandra Maioletti
Czas: 83 min.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
Pokaz filmowy odbywa się pod honorowym patronatem Ambasady Grecji w Polsce.
Niedziela, 24.08.2025
10:00 | Jak zachowywać się na cmentarzu żydowskim? | Aleksander Schwarz | Spacer | Cmentarz żydowski w Grodzisku Mazowieckim
Podczas spaceru z elementami warsztatów Aleksander Schwarz opowie, jak zachowywać się na cmentarzach żydowskich, co można, a czego nie można robić, żeby działać zgodnie z halachą.
Aleksander Schwarz – współzałożyciel i wiceprezes Fundacji Zapomniane, ekspert Komisji Rabinicznej ds. Cmentarzy oraz pracownik Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie, gdzie pełni funkcję specjalisty ds. prawa żydowskiego w dziedzinie cmentarzy i pochówków.
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Projekt dofinansowany ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
11:00 | Bestiariusz hebrajski: lew, gołębica i jeleń. Warsztaty z sitodruku | Pracownia Blot | Warsztaty | Namiot Pracy Twórczej FKŻ, Park Skarbków
Lew, gołębica i jeleń Zapraszamy na twórcze warsztaty sitodruku. Uczestnicy poznają podstawy techniki sitodruku, a następnie przeniosą wybrany symbol na tkaninę, tworząc unikalną pracę do zabrania ze sobą. Warsztaty nie wymagają wcześniejszego doświadczenia – liczy się kreatywność i otwartość na naturę, tradycję i sztukę.
Zajęcia potrwają do godziny 14.
Zadanie: Dobry czas | כֵּיף. Żydowski Grodzisk
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
11:30 | Warsztaty taneczne | Alisa Makarenko | Warsztaty | Namiot sztuki FKŻ, Park Skarbków
Zapraszamy na warsztaty taneczne z Alisą Makarenko!
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona
Alisa Makarenko – Choreografka i autorka ruchu scenicznego ponad 70 spektakli dla wielu teatrów dramatycznych i operowych. Autorka nowatorskiej metody mov_improv_ment – połączenia psychologii, improwizacji oraz tańca współczesnego. Skończyła Psychologię na Chersońskim Uniwersytecie Państwowym oraz Choreografię i Teorię Tańca na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie, na którym obecnie wykłada. Szkoliła się w różnych technikach tańca od ponad 100 wykładowców z 30 krajów. Wielokrotnie nagradzana i doceniana na wielu konkursach tanecznych i choreograficznych w Polsce i za granicą.
Zadanie: Dobry czas | כֵּיף. Żydowski Grodzisk
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
Zadanie publiczne współfinansowane z budżetu gminy Grodzisk Mazowiecki.
Wartość dofinansowania 21 000 zł.
12:00 | Jak czytać macewy | Marian Skwara | Warsztaty | Cmentarz żydowski w Pruszkowie
Warsztaty z czytania inskrypcji i symboli na macewach ze znawcą historii pruszkowskich Żydów i opiekunem pruszkowskiego cmentarza Marianem Skwarą.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”
Zadanie publiczne współfinansowane z budżetu gminy Grodzisk Mazowiecki.
Wartość dofinansowania 21 000 zł.
Wydarzenie odbywa się we współpracy z Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie.
12:00 | Poszukiwany Franz Kafka | Remigiusz Grzela | Literatura | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Jesienią 1911 roku w Café Savoy w Pradze Franz Kafka poznaje aktorów żydowskich z Warszawy i ze Lwowa. To jak oglądanie freak show, trudno o bardziej osobliwe towarzystwo, w dodatku mówiące w jidysz i uprawiające nie tyle teatr, ile teatralny circus. Tułają się po całej Europie, niosąc rozrywkę, często tanią. Pochodzą z ortodoksyjnych rodzin, lecz pozrywali wszelkie więzy, by być wolnymi. Robią to, na co on sam nie ma odwagi.
Remigiusz Grzela odsłania nie tylko relację Kafki z żydowskimi aktorami, ale także przygląda się życiu po życiu słynnego autora Procesu. Bo jakiego Kafkę znamy? Wszak to Max Brod, przyjaciel pisarza, wydawał pośmiertnie jego dzieła, dowolnie je komponując i uzupełniając. I w ogóle kim był Kafka, skoro po latach dwa państwa stoczą wojnę o tożsamość jego twórczości? Jaki był los żydowskich aktorów i bliskich Franza po jego śmierci i w czasie Zagłady? Kto z nich ocalał?
opis pochodzi od wydawcy
Remigiusz Grzela – urodzony w 1977 roku w Starogardzie Gdańskim, autor m.in. zbiorów rozmów „Rozum spokorniał”, „Hotel Europa”, „Wolne”, „Obecność”, wywiadów-rzek „Joanna Penson. Dziewczyna z Ravensbrück, kobieta Solidarności, lekarka Wałęsy” (nominacja do Nagrody Newsweeka im. Teresy Torańskiej), „Marian Kociniak. Spełniony”, „Krafftówna w krainie czarów”, „To, co najważniejsze. Irena Jun i Stanisław Brudny”, a także książek reporterskich „Bagaże Franza K., czyli podróż, której nigdy nie było”, „Wybór Ireny”, „Podwójne życie reporterki. Fallaci. Torańska” (tytuł Książki Roku 2017 Magazynu Literackiego Książki), „Z kim tak ci będzie źle jak ze mną? Historia Kaliny Jędrusik i Stanisława Dygata”, „Trzy życia Ireny Gelblum” (wstęp prof. Norman Davies i Marian Turski), „Poszukiwany Franz Kafka” (premiera maj 2025) i powieści „Bądź moim Bogiem” (jej bohaterką jest Wiera Gran, powieść wyszła za jej życia), „Złodzieje koni” a także książki dla dzieci „Mała nocna muzyka. Gwiezdne skrzypce Wandy Wiłkomirskiej”. Autor wystawianych sztuk teatralnych i adaptacji. Współautor trzyodcinkowego serialu dokumentalnego TVN „Polska Jasienicy” i dokumentu kinowego „Krafftówna w krainie czarów” (Best Document about a Person na Best Documentary Award w Londynie). Kilkakrotnie nominowany do nagród dziennikarskich. Laureat m.in. Nagrody Literackiej im. Leopolda Staffa. Odznaczony Medalem Honorowym „Powstanie w Getcie Warszawskim” za „kultywowanie pamięci o oporze i walce Żydów z faszyzmem niemieckim podczas II wojny światowej, zwalczanie przejawów dyskryminacji rasowej, ksenofobii i antysemityzmu oraz upowszechnianie wiedzy o kulturze i historii Żydów”.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
13:00 | Bieta | Cezary Harasimowicz, Elżbieta Ficowska | Literatura | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Zapraszamy na spotkanie z Cezarym Harasimowiczem i Elżbietą Ficowską wokół książki Bieta. Rozmowę poprowadzi Mateusz Dębski.
Uratowana z warszawskiego getta – najmłodsze dziecko ocalone dzięki Irenie Sendlerowej. Córka dwóch matek, żydowskiej i polskiej. Z wykształcenia – pedagog, z wyboru – dusza rogata. Żona poety, Jerzego Ficowskiego. Działaczka antykomunistycznej opozycji. W wolnej Polsce doradczyni i rzeczniczka prasowa ministra Jacka Kuronia.
Oto niepokorna Elżbieta Ficowska (ur. 1942),sportretowana w książce Cezarego Harasimowicza, który ze swoją bohaterką odbył wiele pasjonujących rozmów. „Bieta” nie jest jednak biografią. „Bieta” jest powieścią. Powieścią czułą, choć nieckliwą; dramatyczną, ale i dowcipną. Powieścią o kobiecie, w której losie lub przeznaczeniu, jak zwał tak zwał, odciska się historia narodów na wieki ze sobą związanych, żydowskiego i polskiego.
Opis pochodzi od wydawcy
Spotkania literackie na VI Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
13:30 | Moja pierwsza mezuza. Warsztaty plastyczne dla rodzin z dziećmi | Anna Chomiak | Warsztaty | Cmentarz żydowski w Pruszkowie
Warsztaty plastyczne dla rodzin z dziećmi, podczas których poznają jedno z ważnych żydowskich symboli – mezuzę. To niewielkie ozdobne pudełko umieszczane na framugach drzwi, w którym przechowywany jest fragment modlitwy przypominającej o wartościach takich jak dobroć, gościnność i szacunek. Prowadzenie: Anna Chomiak.
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”
Wydarzenie odbywa się we współpracy z Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie.
Projekt dofinansowany ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
14:00 | Bo człowiek jest polnym drzewem. Głębia żydowskiego spojrzenia na naturę | Rabin Boaz Pash | Wykład | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Wykład rabina Boaza Pasha to zaproszenie do fascynującej podróży w głąb żydowskiej myśli, która od tysięcy lat kształtuje nasz stosunek do świata przyrody. Zbadamy Halachiczne, filozoficzne i ideowe aspekty relacji judaizmu z naturą, począwszy od biblijnych korzeni, poprzez mądrość Talmudu, aż po współczesne wyzwania. Przyjrzymy się fundamentalnej wadze ochrony środowiska w tradycji żydowskiej oraz unikalnej roli, jaką ludzkość odgrywa w tym procesie, jako strażnicy stworzenia. Omówimy konkretne konsekwencje Halachiczne dotyczące odpowiedzialności za ziemię, rośliny i zwierzęta. Szczególny nacisk położymy na szacunek i ochronę zwierząt, analizując jak judaizm postrzega ich miejsce w porządku świata i jakie nakłada na nas obowiązki wobec nich. Zastanowimy się również nad tym, jak człowiek, będąc częścią natury, jednocześnie wznosi się ponad nią, zyskując wyjątkową zdolność do jej kształtowania i doskonalenia, a także do przyjęcia odpowiedzialności za jej harmonię. Ta prelekcja nie tylko pogłębi Państwa wiedzę o ekologii w judaizmie, ale także zainspiruje do refleksji nad własnym miejscem w świecie i naszą wspólną misją troski o przyszłość stworzenia.
Pash Boaz (ur. 07.08.1966 Jerozolima) – w latach 2006–2012 naczelny rabin Krakowa. Rabin Pasz urodził się w Jerozolimie. Ukończył Joseph Straus Rabbinical Seminary, a smichę rabinacką w jesziwie Heichal HaTorah. Zajmuje się kabałą i filozofią żydowską. Jest autorem książki poświęconej naukom i doktrynie kabalistycznej rabina Jehudy Ashlaga, autora Ha-Sulam (hebr. Drabina). Rabin Pash nauczał Tory, Talmudu i przedmiotów związanych z religią w szkołach w Izraelu i za granicą. W 1992 r. założył jesziwę w Kijowie. W kolejnych latach wykładał w São Paulo w Brazylii oraz w Indiach. W latach 2004–2006 był naczelnym rabinem Lizbony. W 2006 r. przyjechał jako emisariusz organizacji Shavei Israel do Krakowa i został mianowany naczelnym rabinem Krakowa. Jego motto, które wiąże się także z jego pracą, to słowa Hilela w Miszna Awot: „Bądź jak uczniowie Aarona, umiłuj pokój i dąż do pokoju, kochaj ludzi i zbliżaj ich do Tory” (Awot 1:12).
Podczas swojego pobytu w Krakowie rabin wspierał i służył ludziom ze społeczności żydowskiej, ale również osobom spoza niej. Zwracali się do niego o pomoc wszyscy, którzy byli zainteresowani studiami nad judaizmem oraz kulturą i historią Żydów, poszukiwaniem własnych korzeni czy próbami zbliżenia się do judaizmu. W październiku 2012 r. Boaz Pash zakończył swoją pracę jako rabin Krakowa. Został wtedy koordynatorem edukacyjnym w Gminie Żydowskiej w Warszawie. Jest członkiem Rady Polskich Rabinów.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
Zadanie publiczne współfinansowane z budżetu gminy Grodzisk Mazowiecki.
Wartość dofinansowania 21 000 zł.
Projekt dofinansowany ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
14:30 | Di Natur. די נאטור | Damian Josef Neć, Szymon Dobosik | Performance | Namiot Sztuki FKŻ, Park Skarbków
Performance na ciało i żyda.
Przestrzeń performansu staje się miejscem negocjowania tożsamości – żydowskiej i queerowej – dwóch dróg, które przecinają się w doświadczeniu wykluczenia, czułości, przetrwania i oporu.
Ciało – żywe, poruszające się – staje się nie tylko znakiem oporu, ale też narzędziem rozmowy z publicznością. Poruszając się między tekstem Shakespeare’a, ciszą i działaniem – artyści stworzą z publicznością mapę tożsamości. Ich wspólna obecność stanie się meta chórem tych, których nigdy nie zaproszono do opowieści narodowych, religijnych czy normatywnych.
„di natur” stawia pytanie o to, czym jest natura tożsamości.
Publiczność nie jest jedynie świadkiem, ale współtwórcą – włączana jest w działania, pytana swoje własne pozycje, granice i uprzedzenia.
To manifest:
dla tych, którzy czuli się nie na miejscu,
dla tych, którzy uczą się kochać siebie poza kategoriami, dla tych, którzy odzyskują swoje ciała, języki, i pamięć.
Język: jidysz i polski.
Performerzy:
Damian Josef Neć
Szymon Dobosik
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
15:00 | Dziennik Rut | Miriam Synger | Literatura | Namiot Pracy Twórczej FKŻ, Park Skarbków
Poznajcie Rut.
Rut wie już wszystko o prawdziwym życiu.
Niestety dorośli nadal traktują ją jak małolatę. To prawda, że kupuje ubrania na dziale dziecięcym. I śpi z pluszowym misiem. Ale dobrze wie, jak ważne jest mieć własny pokój. Taki totalnie swój. I że najgorzej jest siedzieć w samochodzie między fotelikami rodzeństwa. Wie też całkiem sporo o tym, jak to jest być jedyną Żydówką w klasie. Obchodzić Nowy Rok we wrześniu i umierać z nudów, kiedy inni jedzą wigilijną kolację. Mieć urodziny dwa razy w roku, a jesienią całe osiem dni spędzać w szałasie.
Rut marzy, żeby mieć bogatą krewną, która na pewno (w przeciwieństwie do mamy) kupiłaby jej upragnione perfumy. I o tym, żeby nie być tak nieśmiałą. Ale najbardziej pragnie wielkiej roli w szkolnym przedstawieniu. Niestety! Na pierwszym spotkaniu kółka teatralnego spada z krzesła. Będzie musiała podbić świat, grając rolę lisa!
A co na to wszystko rodzice? Jak to oni. Powiedzą, żeby się nie przejmować i że tyle naszego, co się naśmiejemy. Ale co oni tam wiedzą…
Miriam (Maria) Synger – Żydówka, Polka, patriotka, matka pięciorga dzieci, feministka, kobieta silna i wrażliwa. Córka pisarki, wnuczka pisarki i prawnuczka pisarki. Autorka bestsellerowej książki „Jestem Żydówką”, w której opowiada o żydowskich tradycjach, kulturze, zwyczajach i o codziennym życiu żydowskiej rodziny w Polsce. „Dziennik Rut” jest jej pierwszą książką dla dzieci.
Spotkania literackie na VI Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
15:00 | Spacer historyczny po cmentarzu | Marian Skwara | Cmentarz Żydowski w Pruszkowie
Zapraszamy na spacer po Pruszkowie szlakiem miejsc żydowskich, który poprowadzi Marian Skwara.
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona.
Partner wydarzenia: Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie.
15:30 | Tworzymy własny zin | Zuzanna Szor | Warsztaty | Namiot Pracy Twórczej, Park Skarbków
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona
Zuzanna Szor – (ur.1999 r. w Łodzi) malarka, reżyserka i animatorka. W swojej twórczości zajmuje się tematem tożsamości, pamięcią pokoleniową, poczuciem własnego ciała i jego granic, wykorzystując wywiady badawcze i historie mówione. W latach 2014-2022 związana ze studenckim radiem Żak politechniki łódzkiej. Studiuje animację i efekty specjalne w łódzkiej szkole filmowej.
Zadanie: Dobry czas | כֵּיף. Żydowski Grodzisk
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
16:00 | Dlaczego Bóg stworzył zwierzęta i co to dla nas znaczy | Rabin Michael Schudrich | Wykład | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
W tradycji żydowskiej każde stworzenie posiada swój sens i miejsce w porządku świata. Zwierzęta, od pierwszych stron Tory, pojawiają się jako istotna część boskiego planu stworzenia. Jaką rolę przypisuje im judaizm? Jakie wartości i obowiązki wobec nich wynikają z tekstów źródłowych i interpretacji rabinicznych? Podczas wykładu naczelny rabin Polski, Michael Schudrich, podejmie refleksję nad duchowym i etycznym wymiarem obecności zwierząt w świecie stworzonym przez Boga. Poruszone zostaną zagadnienia związane z odpowiedzialnością człowieka wobec istot żywych, miejscem zwierząt w teologii i halachicznej refleksji, a także ich znaczeniem w kontekście współczesnych wyzwań cywilizacyjnych.
Rabin Michael Schudrich – Naczelny rabin Polski. Michael Schudrich urodził się w 1955 roku w Nowym Jorku. Ukończył religioznawstwo na Uniwersytecie Stony Brook, a następnie uzyskał smichę (uprawnienia rabinackie) w Jewish Theological Seminary oraz ortodoksyjną ordynację rabinacką w Yeshiva University. Studiował także historię żydowską na Uniwersytecie Columbia.
Od lat 80. XX wieku aktywnie zaangażowany w odradzanie życia żydowskiego w Europie Środkowo-Wschodniej. W Polsce działa od początku lat 90., początkowo jako rabin Warszawy i Łodzi, a od 2004 roku pełni funkcję naczelnego rabina Polski. Znany z działalności dialogowej, międzyreligijnej i edukacyjnej – zarówno w kraju, jak i za granicą. Często reprezentuje społeczność żydowską w debacie publicznej oraz na forach międzynarodowych.
Rabin Schudrich jest jedną z kluczowych postaci współczesnego życia żydowskiego w Polsce, łącząc erudycję religijną z otwartością na dialog i budowanie mostów międzykulturowych.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”
17:00 | Nechemia | Yakov Z. Mayer [IL], Magdalena Sommer | Literatura | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Szelmowska, pełna inwencji, literackich aluzji i ciętego humoru wyprawa w nieodgadniony świat żydowskiej duszy.
Nechemia Kohen to znawca Tory, niedowiarek, oszust i zaprzysięgły włóczęga. Z sześcioma palcami u ręki, niepohamowaną pasją do ksiąg i wątpliwym kręgosłupem moralnym, porzuciwszy żonę i córki, wyrusza na spotkanie z Mesjaszem, który właśnie się objawił i wkrótce upadnie: Szabtajem Cwi. Wraz z bohaterem trafiamy w sam środek XVII wieku, jednej z najbardziej burzliwych epok w historii Żydów. Poznajemy ją z punktu widzenia nie głównych graczy, lecz niezliczonej ilości pobocznych postaci: rabusiów, cudownych ozdrowieńców, wędrownych aktorów, żydowskich, muzułmańskich oraz chrześcijańskich wizjonerów, którzy towarzyszą Nechemii w tej pełnej przygód odysei – pieszo, na wozach i chybotliwych statkach, przez rozległe krajobrazy Europy, klasztory, synagogi, targowiska i rozstaje dróg, z malutkiego Komarna pod Lwowem do wielkiego Konstantynopola.
Yakov Z. Mayer – izraelski pisarz, historyk, wykładowca akademicki. Dorastał w Jerozolimie, obecnie mieszka w Tel Awiwie. Nechemia (2019, Yediot Sefarim) to jego druga powieść. Książka znalazła się na krótkiej liście tytułów nominowanych do Nagrody Sapira i została uhonorowana Nagrodą Prezesa Rady Ministrów Izraela oraz KKL Goldberg Prize. W badaniach naukowych Mayer koncentruje się na historii książki hebrajskiej.
Spotkanie tłumaczone z hebrajskiego przez Magdalenę Sommer.
Zadanie: Spotkania literackie na VI Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
Partner spotkania: Wydawnictwo Literackie
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Projekt dofinansowany ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
17:30 | Pamięć drobinek – warsztaty dla dzieci | Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN | Warsztaty | Namiot Pracy Twórczej FKŻ, Park Skarbków
Zapraszamy na projekcję filmu animowanego „Pamięć drobinek” (Hi-Story). Zadaniem drobinek jest dbanie o las i przechowywanie pamięci o dawnych zdarzeniach. Poznamy ich historię, a także porozmawiamy o tym, co pomaga nam pamiętać i jakie wydarzenia chcemy zachować najbardziej. Narysujemy miłe wspomnienia i wykonamy kolorowe kamyki – symbole pamięci.
Prowadzenie: Elżbieta Grab, Adrianna Drązikowska / Muzeum POLIN
Film animowany na podstawie opowiadania „Pamięć drobinek” Zofii Staneckiej przenosi nas w bajkowy świat, w którym żyją dobre duszki, opiekujące się lasem i wszystkimi stworzeniami, które go zamieszkują. Pewnego dnia, jeden z młodych opiekunów roślin i zwierząt, Maślak, ginie w niejasnych okolicznościach. Na poszukiwania wyrusza jego siostra, Borówka, na skrzydłach pomocnej Sowy. Baśniowa historia przybliża dzieciom tematy empatii, sprawiedliwości i straty. Film zrealizowany przez Hi-Story skierowany jest do uczniów i uczennic klas 1-3 szkoły podstawowej. Autorką scenariusza filmowej adaptacji opowiadania jest Agnieszka Matan.
Na wydarzenie obowiązują zapisy: warsztaty@festiwalkulturyzydowskiej.pl. Liczba miejsc ograniczona.
Zajęcia dla dzieci od 6. roku życia.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”
Partner: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
18:00 | Chasydzka maszyna parowa / Opowieści chasydzkie. Antologia | dr Karolina Szymaniak, prof. Marcin Wodziński, Karolina Sulej | Literatura | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Chasydyzm narodził się na rubieżach dawnej Rzeczypospolitej – z duchowego żaru mistyków i kabalistów. Ale prawdziwą siłę zyskał, gdy zaczął mówić… opowieścią. To właśnie w historii – cudownej, rubasznej, czasem pełnej świętego zamętu – bije puls tej tradycji: duchowości zakorzenionej w codzienności, teologii zamienionej w anegdotę, cudu ukrytego w dymie fajki. Podczas spotkania porozmawiamy o dwóch wyjątkowych książkach, które ukazują chasydzką narrację w całej jej różnorodności:
Opowieści chasydzkie. Antologia (red. W. Tworek i M. Wodziński) to wybór tekstów – od najstarszych, po współczesne – które ukazują rozwój chasydzkiej opowieści jako żywej formy duchowej, literackiej i kulturowej. To kalejdoskop: od legend i cudów po kroniki i dokumenty, od mistyki po historię. Chasydzka maszyna parowa to z kolei antologia prozy jidysz – prezentująca klasyczne i nowo przetłumaczone teksty, które udowadniają, że literatura jidysz, także ta inspirowana duchem chasydzkim, nie skończyła się wraz z Zagładą.
Spotkanie będzie okazją do rozmowy o tym, jak chasydzka tradycja – zanurzona w mistyce i humorze, w teologii i anegdocie – przemawia dziś do współczesnego czytelnika. O duchowej maszynerii, która wciąż działa – poruszając nasze wyobraźnie, pytania i serca.
W rozmowie udział wezmą: dr Karolina Szymaniak i prof. Marcin Wodziński. Spotkanie poprowadzi Karolina Sulej.
Marcin Wodziński MAE, ur. w 1966 na Śląsku, absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego, profesor historii i literatury żydowskiej w Katedrze Judaistyki im. T. Taubego Uniwersytetu Wrocławskiego. Jego obszar zainteresowań naukowych to historia społeczna i kulturalna Żydów w Europie Wschodniej XVIII-XX wieku, dzieje Żydów na Śląsku i epigrafika hebrajska.
Spotkania literackie na VI Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego
19:15 | Koncert Assafir [FR] | Muzyka | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Pierwszy raz z Polsce! Koncert Assafir wpisuje się w festiwalowe standardy, czyli premierowe występy zagranicznych artystów. Po El Khat, Adamie Ben-Nunie i Salonico Klezmer Trio czas na Assafir.
Assafir powstało w 2019 roku od spotkania sześciu muzyków pasjonujących się muzyką grecko-anatolijską. Czerpiąc z tradycyjnego greckiego repertuaru tanecznego, sekstet kształtuje nową muzykę pełną energii i hojności, napędzaną oryginalnym zestawem instrumentalnym na skrzyżowaniu Bałkanów i Morza Śródziemnego.
„Assafir” oznacza po arabsku „ptak” i wyraża wyjątkowość grupy, sekstetu składającego się z pięciu różnych narodowości (Grecja, Francja, Włochy, Tunezja, Izrael), który przez lata wypracował unikalne, hybrydowe brzmienie odzwierciedlające jego tożsamość.
Ich drugi album, Traversées z teg0 roku to historia odrodzenia. Podróż przez zawiłości ludzkich emocji, od głębokich i bolesnych stanów umysłu po orzeźwiające świętowanie. Traversées opowiada o wygnaniu, stracie, żałobie i stawia czoła bólowi i smutkowi bez lęku. Uroczystość przyjdzie nam z pomocą, zapraszając do tańca i celebrując miłość i piękno. Jakby złapać nas w locie, przypominając, że życie jest silniejsze od wszystkiego.
Na ten specjalny program skupiający się na różnych społecznościach żydowskich w Grecji i Maghrebie, Assafir zaprasza dwóch przyjaciół skrzypków: Hélénę Morag, śpiewaczkę repertuaru sefardyjskiego, i Rachida Brahim-Djelloula, wybitnego specjalistę w repertuarze arabsko-andaluzyjskim i pieśniach judeo-arabskich.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025
Projekt dofinansowany ze środków Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
20:45 | Co znaczy być Żydem? Rozmowa Michaliny Majewskiej z Miriam Synger wokół filmu Czeski film | Michalina Majewska/Kino po żydowsku, Miriam Synger | Rozmowa | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Panel z udziałem gościni specjalnej, Miriam Synger, pisarki, edukatorki i influencerki twórczyni Kina po Żydowsku, Michaliny Majewskiej. Miriam jest ortodoksyjną Żydówką z Krakowa, a podczas panelu opowie o tym, co dla niej oznacza bycie Żydem, jak rozumie społeczność i czy swoją żydowską tożsamość można zbudować od zera.
Michalina Majewska – twórczyni projektu Kino po żydowsku. Przygotowywała wykłady, prelekcje i prowadziła spotkania m.in. we współpracy z Muzeum POLIN, Warsaw Jewish Film Festival czy Centrum Dialogu im. Marka Edelmana. Na co dzień związana z Fundacją Hillel Polska – organizacją zrzeszającą żydowską młodzież.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”
21:15 | Kino po żydowsku: Czeski film | Film | Namiot Festiwalowy, Park Skarbków
Karniów, urokliwe czeskie miasteczko, przed II wojną światową było domem żydowskiej społeczności. Po wojnie nie pozostał tam ani jeden Żyd. Po kilkudziesięciu latach grupa mieszkańców postanawia przywrócić żydowską obecność w regionie. Społeczność jednoczy się wokół odnowienia lokalnej synagogi, a następnie…decyduje o przejściu konwersji na judaizm. Jako Żydzi z wyboru próbują stworzyć nową wspólnotę, jednak ich marzenia napotykają liczne przeszkody, co rodzi wewnętrzne konflikty. Czy uda im się ożywić dziedzictwo, które wydawało się stracone?
Tytuł: Czeski film (ang. Jews by choice)
Czas trwania: 70 min.
Język filmu: czeski, hebrajski, angielski (dostępne polskie napisy)
Kuratorka pokazu: Michalina Majewska, Kino po żydowsku
Twórcy
Reżyserka Justyna Gawełko oraz reżyser Tomer Slutzky to twórcy zdobywający doświadczenie i uznanie nie tylko w Polsce, ale i na arenie międzynarodowej. Justyna Gawełko, absolwentka Szkoły Wajdy, działa w branży filmów dokumentalnych od prawie dekady, jest autorką krótkometrażowego dokumentu Yehudis (2018) a Czeski film to jej pełnometrażowy debiut. Pracuje również jako producentka kreatywna w Silver Frame. Tomer Slutzky jest reżyserem i operatorem, którego debiut Bronca! zdobył nagrody na Haifa Film Festival oraz Trieste Latin American Film Festival.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025.
WYSTAWY!
Podczas trwania Festiwalu zapraszamy na wystawy:
Byliśmy z Grodziska: rodziny Rozenblum i Fogiel
Wystawa plenerowa, okolice Namiotu Festiwalowego.
Zadanie publiczne współfinansowane z budżetu gminy Grodzisk Mazowiecki. Wartość dofinansowania 21 000 zł.
Zadanie publiczne dofinansowane ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2025
Edelman w Grodzisku
Wystawa w Namiocie Festiwalowym
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.
***
BAJKA O REBE ELIMELECHU
Zapraszamy serdecznie na spotkanie z Joanną Szumacher, autorką i ilustratorką książeczki dla dzieci Bajka o Rebe Elimelechu z Grodziska – opowieści pełnej magii, cudów i chasydzkiej tradycji. To swobodna interpretacja historii odkrytej przez dr. Wojciecha Tworka i prezentownej podczas IV Festiwalu Kultury Żydowskiej w Grodzisku Mazowieckim.
Z autorką będzie można porozmawiać osobiście w Księgarni Festiwalowej mieszczącej się w głównym namiocie festiwalu.
Czas:
23.08: godzina 16:00
Miejsce spotkania: Księgarnia Festiwalowa.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”
***
MALKA I CHANUKOWY CUD
Następnego dnia zapraszamy na drugie spotkanie z Joanną Szumacher, autorką i ilustratorką książki „Malka i chanukowy cud” – ciepłej, wzruszającej opowieści chanukowej dla najmłodszych. Z Joanną będzieci mogli porozmawiać osobiście w Księgarni Festiwalowej w głównym namiocie.
Czas:
24.08: godzina 14:00
Miejsce spotkania: Księgarnia Festiwalowa.
Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”